Prawo do świadczeń pieniężnych w razie choroby i macierzyństwa dla doktorantów, którzy rozpoczną kształcenie od 1 października 2019 r.

Brak prawa do świadczeń dla doktorantów w czasie trwania ubezpieczenia

Doktoranci, którzy rozpoczną studia doktoranckie nie wcześniej niż w roku akademickim 2019/2020 podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu oraz będą mogli podlegać dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu.

Oznacza to, że od 1 października 2019 r. mają do nich zastosowanie przepisy ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (zwanej dalej „ustawą zasiłkową”) oraz ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (zwanej dalej „ustawą wypadkową”).

Na podstawie ustawy zasiłkowej zasiłek chorobowy nie przysługuje za okresy niezdolności  do pracy, za które ubezpieczony na podstawie przepisów o wynagradzaniu zachowuje prawo do wynagrodzenia. Okresy te wlicza się do okresu zasiłkowego. Zasada ta ma również zastosowanie do pozostałych świadczeń w razie choroby i macierzyństwa z ubezpieczenia chorobowego oraz do zasiłków z ubezpieczenia wypadkowego.

Przepisy ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce przewidują, że doktoranci otrzymują stypendium doktoranckie przez łączny okres do 4 lat. Brak jest regulacji, na podstawie których kwota otrzymywanego stypendium doktoranckiego ulegałaby obniżeniu za dni niezdolności do pracy z powodu choroby.

Na czas niezdolności do pracy z powodu choroby doktoranta nie ulega zawieszeniu jego  kształcenie. Na wniosek doktoranta zawieszane jest jego kształcenie na okres odpowiadający czasowi trwania urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu ojcowskiego oraz urlopu rodzicielskiego, ale stypendium jest nadal wypłacane. Do ustalenia wysokości stypendium doktoranckiego stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące ustalania zasiłku macierzyńskiego, z tym że przez podstawę wymiaru zasiłku rozumie się wysokość miesięcznego stypendium, przysługującego w dniu złożenia wniosku o zawieszenie. 

Zachowanie przez doktorantów prawa do stypendium za okresy niezdolności do pracy oznacza brak prawa do świadczeń w razie choroby i macierzyństwa w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego, a także brak prawa do zasiłku chorobowego i świadczenia rehabilitacyjnego w czasie trwania ubezpieczenia wypadkowego.

Prawo do świadczeń w razie choroby i macierzyństwa za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia

Świadczenia z ubezpieczenia chorobowego i wypadkowego będą przysługiwały jedynie po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego lub wypadkowego, gdyż doktoranci otrzymujący stypendium doktoranckie podlegali ubezpieczeniom, a po ustaniu tytułu stypendium nie jest już im wypłacane. 

Świadczenia w razie choroby i macierzyństwa po ustaniu tytułu ubezpieczenia wypłaca ZUS.

Do okresu zasiłkowego wlicza się także okresy niezdolności do pracy z powodu choroby, za które w czasie trwania ubezpieczenia zostało wypłacone stypendium.

Gdy doktorant otrzymał stypendium za okres niezdolności do pracy z powodu choroby dłuższy niż 182 dni (270 dni), po ustaniu tytułu ubezpieczenia nie przysługuje zasiłek chorobowy. W tym przypadku może ubiegać się o przyznanie świadczenia rehabilitacyjnego, o ile nie upłynął okres, na który świadczenie to może być przyznane. Zasady te stosuje się odpowiednio do świadczeń po ustaniu tytułu ubezpieczenia wypadkowego.

Zasiłek macierzyński przysługuje do wyczerpania odpowiednich okresów przewidzianych przepisami ustawy  zasiłkowej, z uwzględnieniem okresów, za które doktorantowi wypłacono stypendium za czas niezdolności do pracy z powodu macierzyństwa.

Osobom, które zakończyły kształcenie w szkole doktorskiej, zasiłek chorobowy przysługuje od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego, jeżeli zostały objęte ubezpieczeniem chorobowym  lub  przystąpiły  do ubezpieczenia  chorobowego w ciągu 90 dni  od dnia zakończenia kształcenia w szkole doktorskiej.

Podstawę wymiaru zasiłków przysługujących za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia ustala się zgodnie z ogólnymi zasadami dotyczącymi ubezpieczonych, którzy nie są pracownikami.

Podstawę wymiaru zasiłków stanowi przeciętny miesięczny przychód za okres 12 miesięcy  poprzedzających miesiąc, w którym powstała nieprzerwana niezdolność do pracy albo z krótszego okresu, za pełne kalendarzowe miesiące ubezpieczenia, jeśli niezdolność do pracy powstała przed  upływem 12  kalendarzowych miesięcy ubezpieczenia.

Jeżeli niezdolność do pracy doktoranta powstanie przed upływem pełnego miesiąca kalendarzowego ubezpieczenia chorobowego, podstawę wymiaru zasiłku stanowi pełna miesięczna kwota stypendium  za miesiąc, w którym powstało prawo do zasiłku, po odliczeniach, o których mowa w ustawie zasiłkowej. Analogiczne zasady dotyczą ustalania podstawy wymiaru zasiłku z tytułu niezdolności do pracy, która powstała przed upływem pełnego miesiąca kalendarzowego ubezpieczenia wypadkowego.

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 300, z późn. zm.)
• ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2019 r. poz. 645, z późn. zm.)
• ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1205)
• ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. poz. 1668, z późn. zm.)