Uprawnienia działaczy opozycji antykomunistycznej oraz osób represjonowanych i członków ich rodzin

Świadczenie wyrównawcze dla działacza opozycji antykomunistycznej/ osoby represjonowanej z powodów politycznych

Jakie warunki musisz spełnić, aby otrzymać świadczenie?

Świadczenie wyrównawcze otrzymasz, jeśli:

• pobierasz emeryturę, rentę inwalidzką albo rentę z tytułu niezdolności do pracy lub rentę rodzinną w kwocie niższej niż 3046,29 zł,
• posiadasz status działacza opozycji antykomunistycznej lub osoby represjonowanej z powodów politycznych.

Do jakich świadczeń przysługuje świadczenie wyrównawcze?

Świadczenie wyrównawcze przysługuje jeśli pobierasz:

• emeryturę – w tym emeryturę pomostową,
• rentę z tytułu niezdolności do pracy – w tym rentę szkoleniową, rentę wypadkową oraz rentę dla inwalidy wojskowego lub wojennego,
• rentę rodzinną.

Pojęcie działacza opozycji antykomunistycznej lub osoby represjonowanej

Działaczem opozycji antykomunistycznej jest osoba, o której mowa w art. 2 ustawy o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych, a osobą represjonowaną – osoba, o której mowa w art. 3 tej ustawy, w stosunku do której Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych wydał decyzję potwierdzającą status działacza opozycji antykomunistycznej lub osoby represjonowanej z powodów politycznych.

Co powinieneś zrobić aby uzyskać świadczenie?

Aby otrzymać świadczenie wyrównawcze, musisz złożyć wniosek.

Wniosek możesz złożyć w każdej placówce ZUS lub przesłać pocztą. Druk wniosku ER-SWA możesz pobrać ze strony www.zus.pl, znajdziesz go również w salach obsługi klientów w naszych placówkach.

Do wniosku o świadczenie wyrównawcze dołącz – decyzję Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych potwierdzającą status działacza opozycji antykomunistycznej lub osoby represjonowanej z powodów politycznych. Jeśli pobierasz emeryturę lub rentę zagraniczną albo inne świadczenie zagraniczne o podobnym charakterze musisz także złożyć dokument potwierdzający prawo do tych świadczeń i ich wysokość, wystawiony przez zagraniczną instytucję właściwą do spraw emerytalno-rentowych.

Ważne!

Pomoc przy wypełnianiu wniosku uzyskasz we wszystkich naszych placówkach na salach obsługi klientów - w godzinach otwarcia sal oraz w Centrum Obsługi Telefonicznej pod numerem 22 560 16 00.

W jakim czasie otrzymasz decyzję?

Decyzję wydamy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do jej wydania.

Świadczenie wyrównawcze wypłacamy łącznie z emeryturą lub rentą, z tytułu pobierania której przysługuje, a więc w tym samym terminie płatności, w którym wypłacamy emeryturę lub rentę.

Jak ustalamy wysokość świadczenia wyrównawczego?

Świadczenie wyrównawcze ustalamy jako różnicę pomiędzy kwotą 3046,29 zł, a kwotą emerytury lub renty. Jeżeli pobierasz dwa lub więcej świadczenia, świadczenie wyrównawcze ustalamy w wysokości stanowiącej różnicę między kwotą 3046,29 zł, a łączną kwotą faktycznie wypłacanych świadczeń.

Wysokość świadczenia wyrównawczego dla osoby uprawnionej (osób uprawnionych) do wieloosobowej renty rodzinnej ustalamy jako różnicę pomiędzy kwotą 3046,29 zł, a kwotą części renty rodzinnej przysługującej tej osobie.

Ważne!

Gdy ustalamy, czy kwota pobieranych świadczeń jest niższa od kwoty 3046,29 zł, to bierzemy pod uwagę wysokość pobieranej emerytury lub renty brutto lub sumę tych świadczeń, wraz z kwotą wypłacaną przez zagraniczne instytucje właściwe do spraw emerytalno-rentowych, z wyłączeniem dodatków wypłacanych wraz ze świadczeniami. Nie bierzemy również pod uwagę kwoty dodatkowego rocznego świadczenia pieniężnego.

Od jakiej daty przyznamy świadczenie wyrównawcze?

Świadczenie wyrównawcze przyznamy Ci od miesiąca, w którym spełnisz wymagane warunki, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłosisz wniosek o to świadczenie.

Ważne!

Gdy zawiesimy prawo do emerytury lub renty oraz wstrzymamy jej wypłatę to zawiesimy i wstrzymamy wypłatę świadczenia wyrównawczego.

W przypadku, gdy przyznamy lub ponownie obliczymy wysokość emerytury lub renty wysokość świadczenia wyrównawczego ponownie obliczymy z urzędu (sami).

Kiedy ustaje prawo do świadczenia wyrównawczego?

Prawo do świadczenia wyrównawczego ustaje:

• od miesiąca, w którym ustanie prawo do emerytury lub renty,
• od miesiąca, w którym kwota emerytury lub renty, np. na skutek przeliczenia jej wysokości jest wyższa od kwoty 3046,29 zł lub równa tej kwocie.

Co możesz zrobić, jeśli nie zgadzasz się z decyzją?

Jeśli nie zgadzasz się z decyzją w sprawie świadczenia wyrównawczego, masz prawo odwołać się od tej decyzji na zasadach określonych w przepisach ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego.

Jak przeliczamy kapitał początkowy oraz emerytury i renty

Jakie okresy działalności antykomunistycznej lub represji z powodu takiej działalności uwzględniamy przy ustalaniu prawa do świadczeń?

Przy ustalaniu prawa do emerytury i renty – jako okresy składkowe – zaliczamy następujące okresy związane z prowadzeniem działalności antykomunistycznej lub represji z tego powodu:

• osadzenia w więzieniach lub innych miejscach odosobnienia na terytorium Polski na mocy skazania albo bez wyroku po dniu 31 grudnia 1955 r. za działalność polityczną,
• świadczenia pracy po 1956 r. na rzecz organizacji politycznych i związków zawodowych, nielegalnych w rozumieniu przepisów obowiązujących do kwietnia 1989 r.,
• niewykonywania pracy przed dniem 31 lipca 1990 r. na skutek represji politycznych,
• internowania na podstawie art. 42 dekretu z dnia 12 grudnia 1981 r. o stanie wojennym.

Okresy te uwzględniamy także przy ustalaniu kapitału początkowego oraz przy ustalaniu renty rodzinnej po ubezpieczonych, którzy mają takie okresy.

Do katalogu okresów składkowych został dodany nowy okres. Jest to okres pozbawienia możliwości wykonywania swojego zawodu przed dniem 31 lipca 1990 r. na skutek represji politycznych za działania na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości i suwerenności lub respektowania politycznych praw człowieka w Polsce.

Ważne!

Podstawą uwzględnienia tego okresu jest decyzja Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, potwierdzająca jego przebycie.

W jaki sposób możemy przeliczyć podstawę wymiaru kapitału początkowego, emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy

Osobom, które udowodniły wskazane wyżej okresy ustalimy na nowo podstawę wymiaru świadczenia, przyjmując za ww. okresy kwotę przeciętnego wynagrodzenia, o ile będzie to korzystniejsze od ustalenia podstawy wymiaru na zasadach ogólnych. Kwotę przeciętnego wynagrodzenia ustalimy proporcjonalnie do udowodnionego okresu.

Jeśli masz ustalony kapitał początkowy/wysokość emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy przed 1 czerwca 2021 r. i chcesz skorzystać z przeliczenia z uwzględnieniem:

• nowego okresu składkowego,
• ustalenia podstawy wymiaru z uwzględnieniem przeciętnego wynagrodzenia

musisz złożyć odpowiednio wniosek w sprawie kapitału początkowego (EKP) lub wniosek o ponowne obliczenie świadczenia emerytalno-rentowego (ERPO). Wniosek o przeliczenie możesz złożyć również jeśli jesteś uprawniony do renty rodzinnej po osobach posiadających wymienione wyżej okresy.

Wysokość świadczenia ponownie ustalimy od pierwszego dnia miesiąca, w którym złożysz wniosek, nie wcześniej jak od 1 czerwca 2021 r.

Nowy okres uwzględnimy przy ustalaniu prawa i wysokości świadczenia nie wcześniej niż przed 30 maja 2021 r., jeżeli:

• wniosek o przyznanie świadczenia po raz pierwszy został zgłoszony po 29 maja 2021 r.,
• wniosek o przyznanie świadczenia po raz pierwszy został zgłoszony przed 30 maja 2021 r. i przed tym dniem nie została wydana decyzja.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 20 marca 2015 r. o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 319 z późn. zm).

Ustawa z dnia 30 marca 2021 r. o zmianie ustawy o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2021 r. poz. 794).