„Siła wyższa” – zasady uzupełnienia wynagrodzenia pracownika
7 August 2024
Zgodnie z art. 148¹ § 1 k.p [1]., pracownikowi przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy, w wymiarze 2 dni albo 16 godzin, z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli jest niezbędna natychmiastowa obecność pracownika. W okresie tego zwolnienia od pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia w wysokości połowy wynagrodzenia.
Przy ustalaniu wynagrodzenia za czas zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych stosuje się zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop, z tym że składniki wynagrodzenia ustalane w wysokości przeciętnej oblicza się z miesiąca, w którym przypadło zwolnienie od pracy lub okres niewykonywania pracy [2].
Zgodnie z art. 38 ust. 2 ustawy zasiłkowej [3], jeżeli w okresie, za który wynagrodzenie uwzględnia się w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego, pracownik nie osiągnął pełnego wynagrodzenia wskutek nieobecności w pracy z przyczyn usprawiedliwionych, przy obliczaniu podstawy wymiaru:
- wyłącza się wynagrodzenie za miesiące, w których pracownik przepracował mniej niż połowę obowiązującego go w danym miesiącu czasu pracy,
- przyjmuje się, po uzupełnieniu, według zasad określonych w art. 37 ust. 2 powołanej ustawy, wynagrodzenie za miesiące, w których pracownik przepracował co najmniej połowę obowiązującego go w tym miesiącu czasu pracy.
Zatem, w sytuacji gdy w miesiącu, za który wynagrodzenie wymaga uzupełnienia pracownik otrzymał wynagrodzenie stałe i zmienne podlegające uzupełnieniu oraz wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy obliczone łącznie ze zmiennymi składnikami wynagrodzenia, należy je w całości potraktować jako wynagrodzenie zmienne. Oznacza to, że należy je uzupełnić za dni usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy.
Przykład 1
Pracownik jest zatrudniony ze stałym wynagrodzeniem 8 800 zł. Pracownik stał się niezdolny do pracy w październiku, a w sierpniu korzystał z dwudniowego zwolnienia z pracy z uwagi na siłę wyższą, zachowując prawo do połowy wynagrodzenia. W miesiącu sierpniu za przepracowane 20 dni pracownik otrzymał wynagrodzenie zasadnicze w kwocie 8 000 zł, jak również zmienne wynagrodzenie urlopowe w kwocie 420 zł.
Wyliczenia (uzupełnianie tak jak składnik zmienny):
(8 000 zł + 420 zł ) : 20 = 421 zł – stawka dzienna wynagrodzenia
421 zł x 22 = 9 262 zł – uzupełnione wynagrodzenie
9 262 zł – 2 (421 zł – 50%) = 8 841 zł – uzupełnione, pomniejszone o wynagrodzenie za zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej – wynagrodzenie, które powinno zostać przyjęte do podstawy wymiaru zasiłku.
Przykład 2
Pracownik otrzymuje wynagrodzenie w stawce godzinowej 30 zł. W lutym norma godzinowa wynosiła 168 godzin. W miesiącu tym pracownik miał jeden dzień nieobecności z uwagi na siłę wyższą. Również w tym miesiącu pracownik wykonał 6 nadgodzin płatnych 150%. Jego wynagrodzenie w tym miesiącu wyglądało następująco:
- wynagrodzenie zasadnicze pomniejszone o nieobecność związaną z siłą wyższą 160 h x 30 = 4 800 zł,
- wynagrodzenie podstawowe za nadgodziny 6h x 30 = 180 zł, powiększone o 50%, a zatem 270 zł,
- premia miesięczna zmniejszana proporcjonalnie do godzin nieobecności (również z uwagi na siłę wyższą) 380,95 zł (wyjściowa kwota przed pomniejszeniem to 400 zł),
- wynagrodzenie za nieobecność związaną z siłą wyższą zostało wyliczone jak wynagrodzenie urlopowe, a mianowicie: 4 800 zł + 270 zł +380,95 zł = 5 450,95 zł / 166h x 8h x 50% = 131,35 zł
Pracownik otrzymał poza wynagrodzeniem godzinowym również premię zmniejszaną proporcjonalnie, którą należy uwzględnić przy uzupełnianiu wynagrodzenia. Wynagrodzenie urlopowe za siłę wyższą jest wyliczone w oparciu o składniki stałe, zmienne i przyjmowane w kwocie faktycznej (nadgodziny).
Wyliczenia:
(4 800 zł + 380,95 zł + 131,35 zł ) : 20 = 265,62 zł – stawka dzienna wynagrodzenia
265,62 zł x 21 =5 578,02 zł – wynagrodzenie uzupełnione do pełnego miesiąca
5 578,02 zł -1(265,62 zł -50%)=5 445,21 zł – uzupełnione, pomniejszone o wynagrodzenie za zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej – wynagrodzenie
5 445,21 zł +270 zł= 5 715,21 zł – wynagrodzenie powiększone o nadgodziny (składnik przyjmowany w kwocie faktycznej), wchodzące do podstawy wymiaru zasiłku.
WAŻNE!
Czasowa niezdolność do pracy wskutek choroby pracownika bądź niemożność wykonywania pracy spowodowana koniecznością sprawowania osobistej opieki nad chorym członkiem rodziny, nie przerywa zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej, z której pracownik korzysta przez cały dzień.
Natomiast w przypadku wykorzystania kilku godzin zwolnienia od pracy z tytułu działania siły wyższej, a następnie złożenia wniosku o zasiłek chorobowy/opiekuńczy pracownik zachowuje prawo zarówno do wynagrodzenia z tytułu działania „siły wyższej” jak i do zasiłku chorobowego/opiekuńczego.
Podstawa prawna:
[1] Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeksu pracy (Dz. U. z 2023 r. poz. 1465).
[2] § 5 pkt. 1 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 1996 roku w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. z 2017 r. poz. 927).
[3] Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2023 r. poz. 2780.
