Renta z tytułu niezdolności do pracy dla osób, które pracowały w państwach Unii Europejskiej

Pracowałeś zarówno w Polsce, jak i w innym kraju UE lub EFTA, a teraz starasz się o rentę z tytułu niezdolności do pracy? Dowiedz się, na jakich zasadach możesz ją uzyskać.

Jakie warunki musisz spełnić, aby otrzymać rentę z tytułu niezdolności do pracy z ZUS

Przyznamy Ci rentę z tytułu niezdolności do pracy, jeśli spełnisz łącznie następujące warunki:

1. zostaniesz uznany za niezdolnego do pracy (orzeczenie o Twojej niezdolności do pracy musi wydać lekarz orzecznik ZUS);
2. masz wymagany staż ubezpieczeniowy, którego długość zależy od wieku, w którym powstała Twoja niezdolność do pracy:
   • 1 rok stażu – jeśli niezdolność do pracy powstała zanim skończyłeś 20 lat,
   • 2 lata – jeśli miałeś wtedy między 20 a 22 lata,
   • 3 lata – jeśli miałeś wtedy między 22 a 25 lat,
   • 4 lata – jeśli miałeś wtedy między 25 a 30 lat,
   • 5 lat – jeśli miałeś wtedy powyżej 30 lat, przy czym okres ten musi przypadać w ciągu ostatnich 10 lat:

• przed dniem, w którym zgłosiłeś wniosek o rentę, lub
• przed dniem, w którym powstała Twoja niezdolność do pracy.

Jeśli stałeś się niezdolny do pracy po ukończeniu 30 lat, nie musisz posiadać 5 lat w 10 latach przed zgłoszeniem wniosku lub powstaniem niezdolności do pracy, jeśli jesteś całkowicie niezdolny do pacy oraz udowodniłeś: 25 lat składkowych – kobieta, 30 lat  składkowych – mężczyzna.

Dowiedz się więcej na temat stażu ubezpieczeniowego do renty.

3. stałeś się niezdolny do pracy w trakcie okresów wymaganych w polskich przepisach albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od zakończenia tego okresu. Są to m.in. okresy ubezpieczenia (np. zatrudnienia w ramach umowy o pracę lub umowy zlecenia, prowadzenia własnej firmy), okresy pobierania zasiłku dla bezrobotnych albo okresy pobierania zasiłku chorobowego oraz urlopu wychowawczego;

Ważne!
Jeśli Twoja niezdolność do pracy powstała w innym okresie, to zachowasz prawo do renty pod warunkiem, że spełniasz oba poniższe warunki:

• zostałeś uznany za całkowicie niezdolnego do pracy,
• masz okres ubezpieczenia, który wynosi co najmniej:
  • 20 lat w przypadku kobiety,
  • 25 lat w przypadku mężczyzny.

4. nie masz prawa do emerytury z ZUS lub nie spełniasz warunków do jej przyznania.

Czy  uwzględnimy zagraniczne okresy ubezpieczenia  

Jeśli Twój staż ubezpieczeniowy w Polsce jest za krótki do przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy, to do polskich okresów doliczymy Twoje okresy ubezpieczenia w innym państwie UE lub EFTA.

Ważne! Doliczymy tylko te zagraniczne okresy ubezpieczenia, które nie pokrywają się z Twoimi polskimi okresami ubezpieczenia.

Przykład
Pani Maria, ma 40 lat, od pół roku przebywa na zasiłku chorobowym. W związku z postępującą chorobą wystąpiła do nas o rentę z tytułu niezdolności do pracy. Lekarz orzecznik ZUS orzekł, że pani Maria jest częściowo niezdolna do pracy. W ciągu ostatnich 10 lat pani Maria pracowała:

• w Polsce – 3 lata,
• w Austrii – 4 lata.

Pani Maria powinna wykazać 5 lat stażu ubezpieczeniowego w ostatnim dziesięcioleciu. Okres ubezpieczenia w Polsce jest więc zbyt krótki, aby pani Maria otrzymała rentę z ZUS. Dlatego do polskiego stażu ubezpieczeniowego doliczymy 4 lata pracy w Austrii. W ten sposób pani Maria uzyska rentę z tytułu niezdolności do pracy z ZUS. 

Jak ustalimy wysokość renty z zagranicznymi okresami ubezpieczenia

Jeżeli Twój polski staż ubezpieczeniowy był za krótki do przyznania Ci renty z tytułu niezdolności do pracy i musieliśmy doliczyć zagraniczne okresy ubezpieczenia, to uwzględnimy je również do obliczenia wysokości renty. Rentę obliczymy w  wysokości proporcjonalnej, jako stosunek polskich okresów ubezpieczenia do sumy polskich i zagranicznych okresów ubezpieczenia. Będziemy wypłacać rentę tylko za staż ubezpieczeniowy w Polsce. Za okresy pracy za granicą możesz uzyskać rentę z państwa, w którym pracowałeś.

Ważne!
Przy wyliczaniu wysokości renty z tytułu niezdolności do pracy nie uwzględnimy Twoich zagranicznych wynagrodzeń za pracę. Składki od wynagrodzenia wypłaconego w innym państwie UE lub EFTA zostały odprowadzone do systemu ubezpieczeniowego w tym państwie.

Co się dzieje, jeśli staniesz się niezdolny do pracy w czasie zagranicznego ubezpieczenia  

Jednym z warunków przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy z ZUS jest aby niezdolność do pracy powstała w czasie ubezpieczenia albo w ciągu 18 miesięcy od jego zakończenia.

Jeśli stałeś się niezdolny do pracy w czasie pracy w państwie UE lub EFTA albo w ciągu 18 od ustania tego ubezpieczenia uznamy ten warunek za spełniony.

Ważne!
Jeśli zachorujesz w okresie zatrudnienia za granicą ale starasz się o rentę z ZUS, Twoją niezdolność do pracy musi ustalić lekarz orzecznik ZUS.

Przykład
Pan Piotr, urodzony w 1975 r., od kilku lat mieszka i pracuje we Francji. W tym czasie zachorował. Złożył wniosek o przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy z ZUS i instytucji francuskiej. Niezdolność pana Piotra do pracy dla przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy z ZUS ustali polski lekarz orzecznik.  Natomiast francuska instytucja ubezpieczeniowa przyzna panu Piotrowi rentę z tytułu niezdolności do pracy na podstawie orzeczenia o niezdolności do pracy wydanego zgodnie z przepisami francuskimi.

Ważne!
Instytucja ubezpieczeniowa każdego państwa, w którym pracowałeś, wyda orzeczenie o Twojej niezdolności do pracy zgodnie z przepisami obowiązującymi w tym państwie.

Czy musisz przyjechać do Polski na zbadanie przez lekarza orzecznika ZUS

Jeśli mieszkasz za granicą w innym państwie członkowskim UE lub EFTA, nie musisz przyjeżdżać do Polski na zbadanie przez lekarza orzecznika ZUS.

Lekarz orzecznik ZUS może wydać orzeczenie o Twojej niezdolności do pracy na podstawie załączonych do wniosku o rentę dokumentów:

• opinii lekarskiej sporządzonej przez instytucję rentową (lekarza) w państwie zamieszkania lub
• dokumentów medycznych.

Jeśli dokumenty medyczne nie wystarczą, lekarz orzecznik ZUS może zlecić zagranicznej instytucji rentowej wykonanie dodatkowych badań. Instytucja ta przeprowadzi badania i prześle do nas raport medyczny. Na podstawie raportu medycznego i dokumentów medycznych lekarz orzecznik ZUS wyda orzeczenie.

Jeśli nie zgadzasz się z wydanym orzeczeniem, możesz odwołać się do komisji lekarskiej ZUS.

Czy możesz ubiegać się o rentę z tytułu niezdolności do pracy równocześnie z ZUS i z instytucji zagranicznej

Jeśli pracowałeś w Polsce i w innych państwach UE lub EFTA możesz ubiegać się o rentę z tytułu niezdolności do pracy z każdego z tych państw. Nie musisz składać odrębnych wniosków w każdym państwie. Wniosek składasz w państwie, w którym mieszkasz. Instytucja ubezpieczeniowa tego państwa przekaże Twój wniosek o rentę do wszystkich państw, w których pracowałeś.

Zostaną Ci przyznane renty z każdego państwa, w którym pracowałeś, jeśli spełniłeś warunki określone w przepisach każdego z tych państw. Każde państwo oddzielnie będzie orzekało o Twojej niezdolności do pracy.

Przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy w innym państwie UE lub EFTA nie wpływa na przyznanie renty z ZUS.