Ustawa abolicyjna - naczęściej zadawane pytania

Informacja archiwalna

OGÓLNE

Co to jest ustawa abolicyjna?

Jest to ustawa z dnia 9 listopada 2012 r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność (Dz. U. z 2012 r. poz. 1551). Ustawa przewiduje umorzenie składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz wypadkowe, za okres od 1 stycznia 1999 r. do 28 lutego 2009 r. za osoby obowiązkowo podlegające tym ubezpieczeniom z tytułu prowadzonej działalności, odsetek za zwłokę od ww. składek, opłaty prolongacyjnej, kosztów upomnienia, opłaty dodatkowej, a także kosztów egzekucyjnych naliczonych przez dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, naczelnika urzędu skarbowego lub komornika sądowego. Umorzenie należności na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz wypadkowe za osoby obowiązkowo podlegające tym ubezpieczeniom z tytułu prowadzonej działalności skutkuje umorzeniem nieopłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pracy za ten sam okres oraz należnych od nich odsetek za zwłokę, opłat prolongacyjnych, kosztów upomnienia, opłat dodatkowych oraz kosztów egzekucyjnych naliczonych przez dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, naczelnika urzędu skarbowego lub komornika sądowego.

Kogo dotyczy ustawa abolicyjna?

Ustawa abolicyjna dotyczy osób, które w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 28 lutego 2009 r. podlegały obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu oraz wypadkowemu, z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności, tj.:

• osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych,

• twórców lub artystów,

• osób prowadzących działalność w zakresie wolnego zawodu,

• wspólników jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółek jawnych, komandytowych lub partnerskich.

Z wnioskiem o umorzenie może również wystąpić spadkobierca lub osoba trzecia, jeżeli w zakresie tych zobowiązań Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydał decyzję o ich odpowiedzialności.

Jakiego okresu dotyczy abolicja?

Ustawa abolicyjna dotyczy okresu od 1 stycznia 1999 r. do 28 lutego 2009 r. Oznacza to brak możliwości umorzenia na tej podstawie zaległości powstałych przed 1 stycznia 1999 r. oraz po 28 lutego 2009 r.

Które składki podlegają umorzeniu w oparciu o ustawę abolicyjną?

Ustawa przewiduje umorzenie:

• składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz wypadkowe, za okres od 1 stycznia 1999 r. do 28 lutego 2009 r. za osoby obowiązkowo podlegające tym ubezpieczeniom z tytułu prowadzonej działalności pozarolniczej,

• odsetek za zwłokę od w/w składek,

• opłaty prolongacyjnej, kosztów upomnienia, opłaty dodatkowej, a także kosztów egzekucyjnych naliczonych przez dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, naczelnika urzędu skarbowego lub komornika sądowego.

Umorzenie powyższych należności skutkuje jednocześnie umorzeniem składek na ubezpieczenie zdrowotne i na Fundusz Pracy za ten sam okres oraz należnych od nich odsetek za zwłokę, opłaty prolongacyjnej, kosztów upomnienia, opłaty dodatkowej, a także kosztów egzekucyjnych naliczonych przez dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, naczelnika urzędu skarbowego lub komornika sądowego.

Czy są umarzane składki na ubezpieczenie zdrowotne, za okres za który płatnik posiadał zaległości w opłacaniu składek zarówno na ubezpieczenia społeczne jak i ubezpieczenie zdrowotne, jednakże w wyniku wdrożenia postępowania egzekucyjnego wyegzekwowane zostały w pierwszej kolejności należności na ubezpieczenia społeczne, natomiast pozostają do zapłaty zaległe składki na ubezpieczenie zdrowotne?

Nie, wpłaty dokonywane przez płatnika, niezależnie od faktu złożenia wniosku o umorzenie na podstawie przepisów ustawy abolicyjnej, podlegają rozliczeniu zgodnie z obowiązującymi przepisami, tj. Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 18 kwietnia 2008 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawach rozliczania składek, do których poboru jest zobowiązany Zakład Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 78, poz. 465 z późn. zm.) z zastrzeżeniem proporcjonalnego zaliczania należności na fundusz emerytalny i otwarte fundusze emerytalne, począwszy od zobowiązań o najwcześniejszym terminie płatności.

Zgodnie z ustawą abolicyjną umorzenie należności z tytułu składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz wypadkowe z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności w rozumieniu art. 8 ust. 6 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 121 z późn. zm.) za okres od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia 28 lutego 2009 r., skutkuje umorzeniem nieopłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne i na Fundusz Pracy za ten sam okres oraz należnych od nich, za ten sam okres, odsetek za zwłokę, opłat prolongacyjnych, kosztów upomnienia, opłat dodatkowych, a także kosztów egzekucyjnych naliczonych przez dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, naczelnika urzędu skarbowego lub komornika sądowego.

Oznacza to, iż w przypadku gdy podmiot występujący o umorzenie należności na podstawie przepisów ustawy abolicyjnej posiadał zadłużenie z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne i jednocześnie ubezpieczenie zdrowotne lub Fundusz Pracy za okres od 1 stycznia 1999 r. do 28 lutego 2009 r., lecz należności na ubezpieczenia społeczne podlegające umorzeniu w ramach prowadzonego postępowania egzekucyjnego zostały przed złożeniem wniosku o umorzenie wyegzekwowane w pierwszej kolejności i do zapłaty pozostaje tylko zadłużenie z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne lub Fundusz Pracy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie może wydać decyzji o umorzeniu tych należności na podstawie przepisów ustawy abolicyjnej.

Czy mogę ubiegać się o zwrot już zapłaconych składek w ramach ustawy abolicyjnej?

Nie, ustawa abolicyjna nie przewiduje możliwości umorzenia należności, które zostały zapłacone.

WNIOSEK

W jakiej formie i gdzie należy złożyć wniosek o umorzenie zaległości objętych ustawą abolicyjną?

Wniosek o umorzenie należności z tytułu składek można złożyć:

• osobiście, w formie pisemnej, w dowolnej terenowej jednostce organizacyjnej ZUS,

• za pośrednictwem poczty.

W tym celu można wykorzystać wniosek znajdujący się na stronie internetowej ZUS.

Wniosek można wypełnić oraz wydrukować i po podpisaniu przesłać lub osobiście złożyć w terenowej jednostce Zakładu.

Do kiedy można składać wnioski o umorzenie należności z tytułu składek na podstawie ustawy abolicyjnej?

Wnioski o umorzenie należności można było składać w terminie 24 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy abolicyjnej, tj. do dnia 15 stycznia 2015 r.

Jednakże w przypadkach, gdy Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyda decyzję:

• o odpowiedzialności spadkobiercy lub osoby trzeciej za zadłużenie,

• określającą wysokość zadłużenia z tytułu składek na obowiązkowe ubezpieczenia,

• o podleganiu obowiązkowym ubezpieczeniom,

wniosek o umorzenie można złożyć w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się tej decyzji.

Jakie dokumenty należy złożyć z wnioskiem o umorzenie?

W przypadku osób, które na dzień złożenia wniosku o umorzenie nie prowadzą pozarolniczej działalności, jedynym wymaganym dokumentem jest poprawnie wypełniony wniosek o umorzenie należności. Sam wniosek składają również osoby, które na dzień złożenia wniosku prowadziły działalność, jednakże w stosunku do tych osób nie jest prowadzone postępowanie egzekucyjne.

W przypadku osób prowadzących działalność w dniu złożenia wniosku o umorzenie, wobec których jest prowadzone postępowanie egzekucyjne, do poprawnie wypełnionego wniosku należy dołączyć:

• wszystkie zaświadczenia o pomocy de minimis, które Klient otrzymał w roku, w którym ubiega się o pomoc oraz w ciągu dwóch poprzedzających go lat (może być to również jego własne oświadczenie) albo oświadczenie, że nie otrzymał pomocy de minimis w tym okresie,

• "Formularz informacji przedstawianych przy ubieganiu się opomoc de minimis" lub "Formularz informacji przedstawianych przez wnioskodawcę" - w przypadku ubiegania się o pomoc de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie,

• oświadczenie zawierające informacje niezbędne do ustalenia kategorii ratingowej,

• w przypadku prowadzenia przez podmiot książki przychodów i rozchodów również wyciąg z książki przychodów i rozchodów.

Wyżej wymienione wnioski i formularze dostępne są w każdej terenowej jednostce ZUS.

Czy z wnioskiem o umorzenie należności z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne może zwrócić się osoba, która przy jednoczesnym prowadzeniu pozarolniczej działalności nie miała obowiązku odprowadzać składek na ubezpieczenia społeczne z tego tytułu?

Nie, ponieważ zgodnie z ustawą abolicyjną, z wnioskiem o umorzenie mogą wystąpić osoby, które w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 28 lutego 2009 r. podlegały obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności.

Czy z wnioskiem o umorzenie należności z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne lub Fundusz Pracy może zwrócić się osoba prowadząca pozarolniczą działalność, która nie posiada zadłużenia z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne z tego tytułu?

Nie, zgodnie z ustawą abolicyjną umorzenie należności z tytułu składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz wypadkowe z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności w rozumieniu art. 8 ust. 6 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 121 z późn. zm.) za okres od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia 28 lutego 2009 r., skutkuje umorzeniem nieopłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne i na Fundusz Pracy za ten sam okres oraz należnych od nich, za ten sam okres, odsetek za zwłokę, opłat prolongacyjnych, kosztów upomnienia, opłat dodatkowych, a także kosztów egzekucyjnych naliczonych przez dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, naczelnika urzędu skarbowego lub komornika sądowego.

Powyższe oznacza, że w przypadku gdy podmiot występujący o umorzenie należności na podstawie przepisów ustawy abolicyjnej posiada zadłużenie z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne lub Fundusz Pracy za okres od 1 stycznia 1999 r. do 28 lutego 2009 r., a jednocześnie nie posiada zadłużenia z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne za te same okresy, bądź zadłużenie to nie będzie podlegało umorzeniu, Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie może wydać decyzji o umorzeniu należności na ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pracy na podstawie ustawy abolicyjnej.

Czy spadkobierca, na którego decyzją ZUS przeniósł odpowiedzialność za zobowiązania płatnika składek, może ubiegać się o umorzenie na podstawie ustawy abolicyjnej?

Tak, ponieważ zgodnie z ustawą abolicyjną z wnioskiem o umorzenie należności za okres od 1 stycznia 1999 r. do 28 lutego 2009 r. za osoby podlegające obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu oraz wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności może wystąpić również spadkobierca, jeżeli w zakresie tych zobowiązań Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydał decyzję o jego odpowiedzialności.

Wniosek o umorzenie należy złożyć w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji.

Czy z wnioskiem o umorzenie może wystąpić małżonek płatnika odpowiadający z majątku wspólnego, na którego nie przeniesiono decyzją odpowiedzialności za zobowiązania płatnika składek?

Nie. Zgodnie z zapisami ustawy abolicyjnej umorzenie należności następuje na wniosek osoby podlegającej w okresie od dnia 1 stycznia 1999 r. do 28 lutego 2009 r. obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu oraz wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności. Z wnioskiem może również wystąpić spadkobierca lub osoba trzecia, jeżeli w zakresie tych zobowiązań Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydał decyzję o ich odpowiedzialności.

Wobec powyższego osoba, która na mocy art. 29 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613, z późn. zm.) odpowiedzialna jest za długi małżonka ze wspólnego majątku nie jest podmiotem uprawnionym do wystąpienia z wnioskiem o umorzenie należności na podstawie przepisów ustawy abolicyjnej. W przedmiotowej sytuacji z wnioskiem o umorzenie należności może wystąpić wyłącznie płatnik składek.

Czy istnieje możliwość złożenia wniosku o umorzenie składek za pracowników?

Nie, ustawa abolicyjna przewiduje wyłącznie umorzenie należności osoby obowiązkowo podlegającej ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu oraz wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności.

W jaki sposób ZUS będzie rozpatrywał wniosek o umorzenie, jeśli zostało złożone odwołanie do Sądu od decyzji określającej wysokość zadłużenia, o podleganiu ubezpieczeniom lub o przeniesieniu odpowiedzialności za zobowiązania płatnika składek?

W przypadku złożenia przez płatnika wniosku o umorzenie należności na podstawie przepisów ustawy abolicyjnej, gdy Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydał decyzję:

• określającą wysokość zadłużenia płatnika,

• o podleganiu ubezpieczeniom,

• o przeniesieniu odpowiedzialności za zobowiązania płatnika składek,

od której zainteresowany wniósł odwołanie do Sądu, Zakład zawiesza postępowanie, gdyż rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji o umorzeniu zależy od uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez sąd.

W jaki sposób ZUS będzie rozpatrywał mój wniosek o umorzenie, jeśli wniosłem skargę do Sądu Administracyjnego na decyzję w sprawie umorzenia należności wydanej na podstawie innych ustaw i jest ona w dalszym ciągu rozpatrywana?

Rozpatrzenie przez Sąd Administracyjny skargi na decyzję w sprawie umorzenia wydanej na podstawie odrębnych ustaw, nie stanowi podstawy do zawieszenia postępowania w sprawie rozpatrzenia wniosku o umorzenie na podstawie przepisów ustawy abolicyjnej, gdyż rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji w tym zakresie nie zależy od uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd. Choć rozstrzygnięcie w przedmiocie umorzenia np. na podstawie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych jak i ustawy abolicyjnej może częściowo dotyczyć tych samych należności, to następuje w oparciu o inną podstawę prawną, a zatem nie można uznać, iż rozstrzygnięcie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego lub Naczelnego Sądu Administracyjnego może mieć wpływ na rozpatrzenie wniosku złożonego na podstawie przepisów ustawy abolicyjnej.

POMOC PUBLICZNA

Czy umorzenie należności na podstawie przepisów ustawy abolicyjnej może stanowić pomoc publiczną?

Nie, zgodnie z decyzją Komisji Europejskiej, która została przekazana Państwu Polskiemu w dniu 21 listopada 2013 r., umorzenie należności z tytułu składek na podstawie przepisów ustawy abolicyjnej osobom, które w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 28 lutego 2009 r. obowiązkowo podlegały ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności nie stanowi pomocy państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.

Oznacza to, iż w przypadku osób wobec których nie jest prowadzone postępowanie egzekucyjne, niezależnie od faktu, czy osoba która zwróciła się z wnioskiem o umorzenie należności na podstawie przepisów ustawy abolicyjnej jest przedsiębiorcą, czy też zakończyła już prowadzenie pozarolniczej działalności, jedynym wymaganym dokumentem, jaki należy złożyć do ZUS jest poprawnie wypełniony wniosek o umorzenie zaległości objętych ustawą abolicyjną. Natomiast w odniesieniu do osób, wobec których jest prowadzone postępowanie egzekucyjne i na dzień złożenia wniosku prowadzą pozarolniczą działalność zakres wymaganej dokumentacji jest ustalany odrębnie.

Dlaczego od osób, które na dzień złożenia wniosku prowadzą pozarolniczą działalność i wobec których prowadzone jest postępowanie egzekucyjne, ZUS żąda dostarczenia dokumentów dotyczących pomocy publicznej, choć zgodnie z decyzją Komisji Europejskiej umorzenie nie stanowi pomocy publicznej?

Konsekwencją rozwiązań przyjętych w ustawie abolicyjnej jest m.in. zróżnicowanie zakresu dokumentacji wymaganej od zainteresowanych. W przypadku osób, które na dzień złożenia wniosku o umorzenie należności nie prowadzą pozarolniczej działalności lub prowadzą pozarolniczą działalność jednakże w stosunku do tych osób nie zostało wdrożone postępowanie egzekucyjne, wymagane jest jedynie złożenie poprawnie wypełnionego wniosku o umorzenie należności. Natomiast w odniesieniu do osób, które na dzień złożenia wniosku o umorzenie należności prowadzą pozarolniczą działalność i wobec których prowadzone jest postępowanie egzekucyjne, oprócz wniosku o umorzenie należności konieczne jest złożenie dokumentów z zakresu pomocy publicznej.

Wymóg ten wynika z faktu, iż udzielenie przedsiębiorcy przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych ulgi, którą jest zawieszenie postępowania egzekucyjnego w zakresie należności podlegających umorzeniu, podlega przepisom dotyczącym pomocy publicznej. Należy zwrócić uwagę, że samo zawieszenie postępowania egzekucyjnego nie było przedmiotem notyfikacji, a w korespondencji prowadzonej z Komisją Europejską władze polskie potwierdzały fakt stosowania przepisów o pomocy publicznej do zawieszenia postępowania egzekucyjnego. Uzasadnieniem takiego postępowania jest fakt, iż w wyniku zawieszenia postępowania egzekucyjnego dochodzi do przysporzenia przedsiębiorcy korzyści. Wstrzymanie procedury egzekucyjnej ma dla przedsiębiorcy wartość ekonomiczną - zawieszenie umożliwia mu np. wykorzystanie środków finansowych, "zaoszczędzonych" dzięki zawieszeniu egzekucji, na finansowanie prowadzonej działalności.

Oznacza to, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest zobowiązany do przeprowadzenia analizy każdego przypadku zawieszenia postępowania egzekucyjnego wobec przedsiębiorcy pod kątem pomocy publicznej, co z kolei wiąże się z koniecznością przedstawienia przez przedsiębiorcę konkretnych dokumentów. Kwestie te jednoznacznie regulują przepisy ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej (Dz. U. z 2007 r. Nr 59, poz. 404, z późn. zm.) określające, m.in. katalog dokumentów, do przedstawienia których jest zobowiązany podmiot ubiegający się o pomoc publiczną.

Złożyłem wniosek o umorzenie na podstawie ustawy abolicyjnej, czy muszę występować z odrębnym wnioskiem o zawieszenie toczącego się wobec mnie postępowania egzekucyjnego?

Osoby występujące z wnioskiem o umorzenie należności na podstawie ustawy abolicyjnej nie muszą składać odrębnego wniosku o zawieszenie postępowania egzekucyjnego. Zakład Ubezpieczeń Społecznych, zgodnie z postanowieniami ustawy abolicyjnej, zawiesza postępowanie egzekucyjne w zakresie należności podlegających umorzeniu na podstawie przepisów ww. ustawy z dniem otrzymania wniosku o umorzenie należności osoby uprawnionej. W przypadku, gdy wniosek złożyła osoba posiadająca status przedsiębiorcy, zawieszone postępowanie egzekucyjne jest badane pod kątem wystąpienia pomocy publicznej. Udzielenie przedsiębiorcy przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych ulgi, którą jest zawieszenie postępowania egzekucyjnego, podlega bowiem przepisom dotyczącym pomocy publicznej - zarówno krajowym, jak i wspólnotowym.

Oznacza to, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest zobowiązany do przeprowadzenia analizy każdego przypadku zawieszenia postępowania egzekucyjnego wobec przedsiębiorcy pod kątem wystąpienia przesłanek określonych w art. 107 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, jak również możliwości udzielenia pomocy (zawieszenia postępowania egzekucyjnego) w ramach pomocy de minimis, co z kolei wiąże się z koniecznością przedstawienia przez przedsiębiorcę konkretnych dokumentów dotyczących pomocy publicznej. Kwestie te jednoznacznie regulują przepisy ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej (Dz. U. z 2007 r. Nr 59, poz. 404, z późn. zm.) określające, m.in. katalog dokumentów, do przedstawienia których jest zobowiązany podmiot ubiegający się o pomoc publiczną.

Podkreślenia wymaga fakt, iż zawieszenie postępowania egzekucyjnego wynikające ze złożonego wniosku o umorzenie należności na podstawie przepisów ustawy abolicyjnej może dotyczyć wyłącznie należności objętych przedmiotem postępowania określonego w tej ustawie. Zawieszenie postępowania egzekucyjnego może więc dotyczyć wyłącznie należności za okres od 1 stycznia 1999 r. do 28 lutego 2009 r. podlegających umorzeniu na podstawie przepisów ustawy abolicyjnej. Jednakże, zgodnie z zapisem art. 56 § 1 ust. 4 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2014 r. poz. 1619, z późn. zm.), w związku z wpływem umotywowanego wniosku dłużnika o zawieszenie postępowania egzekucyjnego prowadzonego w stosunku do należności niepodlegających umorzeniu na podstawie przepisów ustawy abolicyjnej, istnieje możliwość wystąpienia przez wierzyciela (ZUS) do organu egzekucyjnego o zawieszenie postępowania egzekucyjnego w zakresie tych należności.

Dlaczego ZUS za przedsiębiorców uznaje również osoby rozliczające się w formie ryczałtu lub karty podatkowej?

Zagadnienie pomocy publicznej dotyczy wyłącznie przedsiębiorców, przy czym pojęcie to w prawie i orzecznictwie wspólnotowym rozumiane jest bardzo szeroko. Za przedsiębiorcę należy uznać każdy podmiot prowadzący działalność gospodarczą, w tym o charakterze niezarobkowym, bez względu na jego formę organizacyjno-prawną oraz sposób finansowania, niezależnie od tego, czy w świetle prawa krajowego posiada on formalny status przedsiębiorcy.

Przepisy ustawy abolicyjnej nie zawierają postanowień pozwalających na odstąpienie od badania zawieszenia postępowania egzekucyjnego pod kątem pomocy publicznej wobec tych przedsiębiorców, którzy rozliczają się w formie ryczałtu lub karty podatkowej. Regulacji takich nie zawierają też żadne inne akty prawne z zakresu pomocy publicznej. Tym samym, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, jako organ udzielający pomocy, ma obowiązek przeprowadzania takiej analizy niezależnie od formy opodatkowania, czy wielkości przedsiębiorcy występującego o udzielenie pomocy.

Nie można natomiast wykluczyć, że w konkretnych, indywidualnych przypadkach zawieszenie postępowania egzekucyjnego może zostać ocenione przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych jako niestanowiące pomocy publicznej z uwagi na niewystąpienie przesłanki zakłócenia lub groźby zakłócenia konkurencji oraz negatywnego wpływu na wymianę handlową między państwami członkowskimi Unii Europejskiej. Ocena taka musi być jednak wynikiem analizy danej sprawy w oparciu o zgromadzoną dokumentację, w tym dostarczoną przez przedsiębiorcę dokumentację z zakresu pomocy publicznej.

ZAWIESZENIE POSTĘPOWANIA EGZEKUCYJNEGO

Czy złożenie wniosku o umorzenie  zaległości na podstawie ustawy abolicyjnej powoduje zawieszenie postępowania egzekucyjnego?

Zgodnie z ustawą abolicyjną od dnia złożenia wniosku o umorzenie do dnia uprawomocnienia się decyzji o umorzeniu lub odmowie umorzenia należności, postępowanie egzekucyjne w zakresie należności podlegających umorzeniu na podstawie przepisów ww. ustawy ulega zawieszeniu.

Podkreślenia wymaga fakt, iż zawieszenie postępowania egzekucyjnego wynikające ze złożonego wniosku o umorzenie należności na podstawie przepisów ustawy abolicyjnej może dotyczyć wyłącznie należności objętych przedmiotem postępowania określonego w tej ustawie. Zawieszenie postępowania egzekucyjnego może więc dotyczyć wyłącznie należności za okres od 1 stycznia 1999 r. do 28 lutego 2009 r. podlegających umorzeniu na podstawie przepisów ustawy abolicyjnej. Jednakże, zgodnie z zapisem art. 56 § 1 ust. 4 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2014 r. poz. 1619 z późn. zm.), w związku z wpływem umotywowanego wniosku dłużnika o zawieszenie postępowania egzekucyjnego prowadzonego w stosunku do należności niepodlegających umorzeniu na podstawie przepisów ustawy abolicyjnej, istnieje możliwość wystąpienia przez wierzyciela (ZUS) do organu egzekucyjnego o zawieszenie postępowania egzekucyjnego w zakresie tych należności.

Czy zawieszenie postępowania egzekucyjnego powoduje, że będę otrzymywał pełną kwotę świadczenia emerytalnego, które podlegało egzekucji?

Nie. Zgodnie z ustawą abolicyjną, w okresie od dnia złożenia wniosku o umorzenie do dnia uprawomocnienia się decyzji o umorzeniu należności lub o odmowie umorzenia należności, postępowanie egzekucyjne w zakresie należności podlegających umorzeniu na podstawie przepisów ww. ustawy ulega zawieszeniu. Konsekwencje zawieszenia postępowania egzekucyjnego zostały określone w art. 58 § 1 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2014 r. poz. 1619 z późn. zm.). Oznacza to, że w okresie zawieszenia postępowania egzekucyjnego pozostają w mocy dokonane czynności egzekucyjne, co oznacza, że potrącenia ze świadczenia nadal będą dokonywane, przy czym uzyskane środki będą złożone w depozycie. Ewentualne uchylenie czynności egzekucyjnych, a tym samym możliwość otrzymywania pełnej kwoty świadczenia, może nastąpić na umotywowany wniosek zainteresowanego.

RATY

Czy mogę ubiegać się o rozłożenie na raty składek niepodlegających umorzeniu?

Tak. Zgodnie z ustawą abolicyjną, należności niepodlegające umorzeniu podlegają spłacie w terminie wynikającym z zawartej umowy o rozłożeniu zadłużenia na raty, o ile taka umowa zostanie zawarta w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji określającej warunki umorzenia.

W jakim terminie należności niepodlegające umorzeniu należy spłacić w ramach układu ratalnego?

Rozłożenie na raty należności niepodlegających umorzeniu następuje na podstawie przepisów ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 121 z późn. zm.). Ilość i wysokość rat uzależniona jest od kwoty zadłużenia, uwzględnia możliwości płatnicze zobowiązanego oraz stan finansów funduszu ubezpieczeń społecznych. Osoba ubiegająca się o udzielenie ulgi w postaci układu ratalnego powinna do wniosku załączyć dokumenty potwierdzające zasadność udzielenia ulgi oraz obrazujące kondycję finansową i możliwości płatnicze, co pozwoli na ustalenie odpowiedniej ilości rat. W tym przypadku nie ma zastosowania zapis ustawy abolicyjnej mówiący, że należności niepodlegające umorzeniu podlegają spłacie w terminie 12 miesięcy od uprawomocnienia się decyzji określającej warunki umorzenia, natomiast zgodnie z zapisami tej ustawy, decyzja o umorzeniu należności będzie mogła zostać wydana dopiero po spłacie należności objętych układem ratalnym. Jeżeli więc układ ratalny został udzielony np. na 36 m-cy i zostanie on zrealizowany w całości, to dopiero po tym czasie może zostać wydana decyzja o umorzeniu należności.

Kiedy nastąpi umorzenie należności w przypadku zawarcia układu ratalnego na należności niepodlegające umorzeniu?

Zgodnie z zapisami ustawy abolicyjnej, w przypadku, gdy w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji określającej warunki umorzenia, niepodlegające umorzeniu należności zostaną rozłożone na raty albo zostanie odroczony termin ich płatności, warunek opłacenia należności niepodlegających umorzeniu, uważa się za spełniony po zakończeniu realizacji umowy. Po spełnieniu powyższego warunku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyda decyzję w sprawie umorzenia należności.

UMORZENIE

Jakie warunki muszą być spełnione aby nastąpiło umorzenie należności?

Zgodnie z ustawą abolicyjną, warunkiem umorzenia należności jest nieposiadanie na dzień wydania decyzji o umorzeniu należności niepodlegających umorzeniu, wraz z odsetkami za zwłokę, opłatą prolongacyjną, kosztami upomnienia, opłatami dodatkowymi oraz kosztami egzekucyjnymi naliczonymi przez dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, naczelnika urzędu skarbowego lub komornika sądowego. Wyżej wymienione należności podlegają spłacie w terminie 12 miesięcy od daty uprawomocnienia się decyzji określającej warunki umorzenia należności lub w terminie wynikającym z umowy ratalnej zawartej nie później niż przed upływem 12 miesięcy od daty uprawomocnienia się decyzji określającej warunki umorzenia.

Czy umorzene należności spowoduje jakieś negatywne konsekwencje?

W przypadku umorzenia składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe:

1. okres, za który składki zostały umorzone nie podlega uwzględnieniu przy ustalaniu prawa i wysokości emerytur i rent z ubezpieczeń społecznych oraz innych świadczeń, do których prawo uzależnione jest od posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 748 z późn. zm.);
2. kwota umorzonych składek nie podlega wliczeniu do podstawy obliczenia emerytury, o której mowa w art. 25 ustawy wymienionej w pkt 1.

Czy umorzenie zadłużenia jednemu ze spadkobierców lub dłużników solidarnych powoduje wygaśnięcie długu pozostałych dłużników?

Nie. Art. 91 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613, z późn. zm.) nakazuje określać zasady odpowiedzialności solidarnej w oparciu o przepisy Kodeksu cywilnego dla zobowiązań cywilnoprawnych. Wobec powyższego, w przypadku wystąpienia z wnioskiem o umorzenie należności przez jednego z odpowiedzialnych solidarnie spadkobierców zastosowanie znajduje art. 373 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2016 r. poz. 380 z późn. zm.) stanowiący, iż zwolnienie z długu lub zrzeczenie się solidarności przez wierzyciela względem jednego z dłużników solidarnych nie ma skutku względem współdłużników. Stwierdzić więc należy, iż umorzenie należności na podstawie ustawy abolicyjnej (a więc zwolnienie z długu) na wniosek jednego z dłużników solidarnych nie zwalnia z obowiązku uiszczenia zobowiązań przez pozostałych dłużników.